O ligocie

• Położenie wsi: Powiat opolski, gmina Prószków
• Pierwsze wzmiankowanie: 1305 rok – jako Elgotha (Księga posażeń biskupa wrocławskiego)
• Wybrane nazwy miejscowości: Elgotha Pasconi (1345), Elgotha Pasconi (1447), Elgoth (1644), Frei Proskau (1936)

Ziemia ligocka położona jest w południowo-zachodniej części województwa opolskiego Wieś położona przy szosie z o Opola do Prudnika, oddalona o 19 km od Opola, otoczona jest ze wszystkich stron lasami prószkowsko – niemodlińskimi.

Nazwa Ligota występująca także w skróconej formie Lgota wywodzi się z języka staropolskiego i oznacza ulgę. Ligota oznacza osadę założoną na surowym korzeniu z zastosowaniem dla jej nowych mieszkańców ulgi na zagospodarowanie. Miejscowości o tej nazwie pełniły funkcję podobną do dzisiejszych specjalnych stref ekonomicznych i były zwolnione z płacenia podatków co miało zainicjować ich rozwój.

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod polską nazwą Ligota proskowska oraz nazwą zgermanizowaną Ellguth Proskau. Spis ten również wywodzi nazwę Ligota z języka polskiego: „Ligota ist die polnische Benennung der verschiedenen Orte Elgot u. Ellguth” czyli w tłumaczeniu na język polski „Ligota jest polskim znaczeniem różnych wsi o nazwie Elgot oraz Ellguth”. Ze względu na polskie pochodzenie nazwy w sierpniu 1936 roku w ramach akcji germanizacyjnej nazistowska administracja III Rzeszy zmieniła nazwę wsi ze zgermanizowanej na nową, całkowicie niemiecką – Frei Proskau.

Z podań naszych pradziadów Ligota Prószkowska istnieje od drugiej potowy XIII w. i pochodzi od słowa „Lichota”, „Igota” – ulga. Oznacza to” wolna od zależności podatnika”. Pierwsza zapisana nazwa pojawia się w 1305 roku jako Elgotha (księga uposażeń biskupa wrocławskiego). Podanie mówi, że nazwa ta powstała, kiedy hrabia Prószkowski błąkał się ze swoim wojskiem  przez leśne knieje i napotkał biedną miejscowość. Miał wtedy wypowiedzieć „jaka to lichota” i tak miejsce to zostało wg podania nazwane Ligotą. W miejscu gdzie hrabia Prószkowski wyszedł na pole, z wdzięczności powstał mały zabytkowy Kościół św. Mikołaja, który istnieje do dziś. Obiekt ten jest pięknym okazałym zabytkiem pielęgnowanym przez mieszkańców.

Obszar łącznie ze stawem wynosi ok. 560 ha. Z głębi lasu wprost do stawu wpada “Prószkowski potok”.

Historia

Najstarsze o Ligocie pisane informacje datowane są na sam początek XIV w.: wieś wymieniana jest w księdze uposażeń biskupa wrocławskiego jako Elgotha, co zdaje się być przekształceniem „lgoty” – ulgi – osady zakładanej najczęściej wśród lasów, na tzw. wolnym pniu i zwolnionej na jakiś czas od powinności lennych.

W 1784 miejscowość opisano jako: wieś należąca do dóbr prószkowskich, oddalona 1 ⅛ mili od Opola, posiada kościół katolicki i szkołę, liczy 18 gospodarzy i chałupników, liczba mieszkańców wynosi 161.

W XVI w. przez nieostrożność karczmarza główna część wioski do kościoła spłonęła. Uratowano kościół wraz z figurą Św. Mikołaja, która zyskała na znaczeniu i wartości, co przetrwało do dnia dzisiejszego. Obecnie jest to najstarsza budowla, po odrestaurowaniu w Ligocie. Należy wspomnieć o uporządkowanym cmentarzu i kaplicy, która została poświęcona w czasie ostatniej peregrynacji kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. U wejścia do kaplicy umieszczone są tablice poległych z czasów ostatnich wojen.

Na głównej ulicy naszej wsi znajdują się jeszcze Publiczna Szkoła Podstawowa – pochodząca z przełomu XIX i XX wieku, pozostałości po starym młynie, stara piekarnia z 1890 roku.

Tereny Ligoty wyróżniają się różnorodnością krajobrazu i środowiska przyrodniczego. W pięknym lesie poza rezerwatem mrówek jest rezerwat, gdzie drzewa liczą sobie 200 lat i mają tam swoje gniazda różne ptaki w tym rzadko spotykane czarne bociany. Lasy obfitują w różne gatunki grzybów i jagód. Nasze lasy są fabryką świeżego powietrza ciszy i wypoczynku.

Do Ligoty Prószkowskiej należą dwa przysiółki: Smolnik – wymieniony w 1672r. jako smolarnia oraz Dzików – znany od 1794r. jako leśniczówka, która obok leśniczówki posiada 4 zagrody leśne.

Nasi sąsiedzi bliscy i dalsi:

Jaśkowice – Wieś położona w południowo-zachodniej części województwa. Nazwa wsi patronimiczna od popularnego imienia Jaśko pojawiła się po raz pierwszy w 1723 roku, jako nazwa folwarku hrabiego prószkowskiego. W 1793 r. założono kolonię Jaśkowice, przewidzianą jako osiedle robotników leśnych dostarczających drzewo dla prószkowskiej fabryki fajansu. Kolonię tę zlikwidowano w 1799r. i odbudowano jako folwark. Wieś i folwark posiadały smolarnię, kuźnię i kopalnię torfu. W 1936r. przemianowano Jaśkowice na Johansdorf- tworzyły samodzielna gromadę wiejską. W 1945r. wróciły do swej dawnej nazwy i zostały przyłączone do gminy Prószków. Zajmują obecnie powierzchnię 277,5 ha.

Przysiecz – Najstarsza wiadomość o miejscowości pochodzi z 1305r. Wywodzi się od słowa przysieka – przejście wyrąbane w lesie, który tu zawsze rósł. Wzmianka ta jest zamieszczona w księdze uposażeń biskupa wrocławskiego w związku z opłatą dziesięciny na rzecz kościoła. Do roku 1945 Przysiecz z przysiółkiem Leśnik stanowi samodzielną gminę wiejską, gdzie większość to rolnicy.

Zimnice Małe – Wieś położona 15 km od Opola. O istnieniu „Symanowicz” pojawiła się wiadomość w dokumentach biskupa wrocławskiego Jana z 1295r., a później dalsza wiadomość zamieszczona jest w 1447r. jako „villa Senicz sedes Falkenbergensis”, ale do końca nie wyjaśniono czy dotyczy to Zimnic Małych czy Wielkich. Dopiero pewna wiadomość ukazuje się w 1531r. i znajduje się w rejestrze wsi płacących dziesięcinę na rzecz kolegiaty w Opolu. Wieś posiadała 2 folwarki, wiatrak i 2 kowali.

Zimnice Wielkie – Wieś położona na trasie Opole – Krapkowice w odległości 16 km od Opola. Pierwsza wzmianka historyczna o jej istnieniu pochodzi z dokumentu biskupa wrocławskiego Jana z 1295r., następna z 1447r. Dokładna wiadomość jest w rejestrze z 1531r. Istnieje tu zabytkowy kościół barokowy z XVIw. przebudowany w 1934r., młyn i folwark.

Okoliczne miejsca warte odwiedzenia:

• PROSZKÓW (5 km) – Kościół p.w. św. Jerzego, Zamek z 1563 r.
• Park MOSZNA (17 km) – Zamek – odbudowany w 1896r. oraz Stadnina koni
• Park ROGÓW OPOLSKI (17 km) – Zamek z 1339 r.

 Zabytki

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisany jest:

• kościół par. pw. św. Mikołaja, zbudowany w poł. XVIII w., w kościele znajduje się drewniana XIV wieczna gotycka rzeźba przedstawiająca św. Mikołaja